تمپر کردن (Tempering)
زمانی که فرآیند سخت کاری صورت میگیرد، فولاد سختتر از مقدار مورد نیاز بوده و برای اکثر کاربردهای عملی بیش از اندازه ترد است. ریزساختار حاصل از فرآیند سریع سرد کردن در حالت پایدار تعادلی نیست به این معنی که وقتی تحت حرارتدهی قرار میگیرد چقرمگی آن افزایش یافته و سختی آن میتواند کاهش یابد. علاوه بر این طی فرآیند سریع سرد شدن تنشهای داخلی متعددی در قطعه ایجاد میشود. برای کاهش تنشهای داخلی و کاهش تردی فولاد، باید فولاد را بعد از عملیات سختکاری تمپر کرد.
عملیات تمپر برای توصیف فرآیند حرارتدهی بعد از فرآیندهای سختکاری، کار سرد و جوشکاری مورد استفاده قرار میگیرد. مقدار کاهش سختی طی فرآیند تمپر وابسته به دما و مدت زمان این فرآیند است. فرآیند تمپر شامل حرارت دادن فولاد تا یک دمای مشخص (پایینتر از دمای سختکاری)، نگه داری در این دما به مدت مورد نیاز و سپس خنک کردن آن میشود که فرآیند خنک کاری معمولا در هوا صورت میگیرد. استحکام، سختی و شکل پذیری حاصل وابسته به دمایی است که برای انجام فرآیند تمپر انتخاب میشود. فرآیند تمپر تنشهای حاصل از کوئنچ را آزاد میکند و سختی و تردی را کاهش میدهد. فرآیند تمپر نرمی، شکل پذیری، قابلیت چکش خواری و همچنین مقاومت به ضربه را افزایش میدهد.
فرآیند تمپر همواره به دنبال فرآیند سختکاری صورت میگیرد و هرگز قبل از آن انجام نمیشود. فرآیند تمپر علاوه بر کاهش تردی و شکنندگی، فولاد را نرم میکند. این امر اجتناب ناپذیر است و میزان سختی از دست رفته وابسته به دمای فرآیند تمپر است. این امر در مورد همه فولادها به جز فولادهای تندبر (High-Speed Steel or HSS) صادق است. فرآیند تمپر سختی فولادهای تندبر را افزایش میدهد.
حداقل زمان لازم برای فرآیند تمپر 1 ساعت است. معمولا نرخ سرد کردن از دمای تمپر تاثیری بر فولاد ندارد. به همین دلیل قطعات فولادی بعد از فرآیند تمپر عمدتا در هوا خنک میشوند. البته لازم به ذکر است که بعضی فولادها هستند که به منظور جلوگیری از ترد شدن باید از دمای تمپر کوئنچ شوند.
این فولادها اگر به آرامی سرد شوند و در محدوده دمایی مشخصی تحت حرارت قرار گیرند ترد و شکننده میشوند. از جمله این فولادها میتوان به بعضی فولادهای شامل نیکل و کروم اشاره کرد که تحت تردی تمپر قرار میگیرند.
اکثر کاربردها مستلزم آن هستند که قطعات کوئنچ شده تحت فرآیند تمپر قرار بگیرند. از جمله فولادها که بعد از عملیات کوئنچ حتما باید تحت فرآیند تمپر قرار گیرند. همچنین فرآیند تمپر میتواند روی فولادهای نرماله شده نیز صورت گیرد.
انجام فرآیند تمپر روی فولاد آنیل شده غیر ممکن است. فرآیند تمپر همواره در دمایی پایینتر از دمای بحرانی پایینی صورت میگیرد. با انتخاب دمای فرآیند تمپر میتوان سختی و استحکام حاصل را پیش بینی کرد.